බඩු සහ මාර බඩු!

තෙපුල් ආර - සිව් වැනි දියවර 

සිංහලයා 'බඩු' නම් වදන තනා ගන්නේ සංස්කෘත 'භාණ්ඩ' හෝ දෙමළ ‘භණ්ඩම්’නැතහොත් ‘පණ්ඩම්’යන වදන් ඇසුරිණි. 'බඩු' බහු වචන නාම පදයයි. එහි ඒක වචනය 'බඩුව'යි. ගැමියෝ කට වහරේ 'බඩ්ඩ' 'බඩ්ඩක්' යනුවෙන් වහරති.

සිංහලයාට බොහෝ බඩු වර්ග තිබේ. ව්‍යංජන හෙවත් මාලු පිනි රසවත් කිරීමට යොදන්නේ 'කුළු බඩු'ය. පෙර මෙන් නො ව අද ගෘහණියෝ ඉවුම් පිහුම් සඳහා 'ඇලුමිනියම් බඩු' භාවිත කරති. 'ඇලුමීනියම් බාජනවල' උයා පිහාගෙන කෑ විට හැදෙන ලෙඩට 'බෙහෙත් බඩු' ඕනෑ වූ විට යන්නේ 'සිංහල බෙහෙත් බඩු' කඩයට ය. සුන්දරත්වය පිණිස පැලඳීමට මිලට ගන්නා'රන් බඩු' අන්තිමට නතර වන්නේ 'උකස් බඩු' කඩවල ය. ඊට පසු රන් බඩු වෙනුවට 'සාප්පු බඩු' හෙවත් 'ඉමිටේෂන් බඩු'පලඳිති. පඩික්කම්, පහන්, ඉලත්තට්ටු වැනි 'පිත්තල බඩු' පැරණි ගෙවල තව ම දක්නට ලැබේ. පිත්තල බඩු නැති නිවෙස්හි පවා ඇඳ පුටු මේස අල්මාරි වැනි'ලී බඩු' තිබේ.

මූදු හුළඟට 'යකඩ බඩු' වහා දිරාපත් වන හෙයින් මිනිස්සු'ප්ලාස්ටික් බඩු' මිලට ගනිති. 'ලී බඩු' වෙනුවට 'ප්ලාස්ටික් බඩුවලින්' ගේ දොර පිරී යෑම දැන් මහා නස්පැත්තියක් බවට පත් ව අවසන් ය. විදුලි බලයෙන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ 'විදුලි බඩු'ය. තැන තැන ඇවිදිමින් තොරම්බල් බඩු විකුණන 'මණිබඩුකාරයා' එකල ගම්වල සුලබ දසුනකි.මගතොට යද්දී පොඩි උන් වැඩිහිටියන්ගෙන් ඉල්ලා හඬන්නේ ‘සෙල්ලම් බඩු‘ය. කිසිවෙක් සොරා ගත් දෑ ‘හොර බඩු‘ය. ඕනෑ ම හොර බඩුවක් උසාවියට ගෙන ආ විට ‘නඩු බඩුවකි‘. පිට රටින් ගෙනෙන්නේ'රට බඩු'ය. සමහරු 'රටේ බඩු' නොව 'රට බඩුම' අගයති.රහමෙර ටිකක් තොල කට ගා ගැනීමට සිතුණු විට ගැමියෝ 'බඩු ටිකක් තිබුණා නම් පංකාදුයි' යැයි තවත් ගැමියෙකුගේ කනට කොඳුරති. ‘වීදුරු බඩු‘ මෙන් ම ‘පිඟන් බඩු‘ද පරිස්සමින් පරිහරණය කළ යුතු ය. මැද පන්තියේ ඇතැම් සිංහල නිවෙස්වල සාලයේ ‘වීදුරු බඩු‘ අල්මාරියක් ප්‍රදර්ශනය පිණිස තබා තිබේ.

ගමේ‘සිල්ලර බඩු කඩවලට‘ අවශ්‍ය කලමනා රැගෙන එන්නේ නගරයේ‘තොග බඩු කඩවලිනි.‘ වහරෙහි ඇත්තේ ‘සිල්ලර කඩ‘සහ ‘තොග කඩ‘ වුවත් ඒවායේ තිබෙන්නේ බඩු ම ය. ‘කඩේ බඩු‘ ගිනි ගණන් බව පවසන ගැමියෝ කීයක් හෝ අඩුවෙන් බඩු ගැනීමට පොළට යති. සිරිපා කරුණා කරන විට සිරිපා මුදුනට බඩු අදින අය සුලබ දසුනකි. පසුගිය දිනවල පාරිභෝගිකයෝ ‘වැට් සහිත බඩු‘ සහ ‘වැට් රහිත බඩු‘ මොනවා දැයි සොයා ගත නොහැකිව සිටියහ. කොළඹ ඇතුළු බොහෝ නගරවල කඩවල බඩු ඇත්තේ කඩ ඇතුළේ නොව පදික වේදිකාවේ ය. පදික වේදිකාව ‘බඩුවලින්‘ පිරී යාම නිසා මගීන් පාර දිගේ ගමන් කිරීම අනතුරු ළඟට කැඳවා ගැනීමකි.

සිංහලයාට ඇතැම් බඩු ‘භාණ්ඩ‘මය. ‘පූජා භාණ්ඩ‘‘සංගීත භාණ්ඩ‘‘ගෘහ භාණ්ඩ‘‘තෑගි භාණ්ඩ‘‘විසිතුරු භාණ්ඩ‘‘උත්සව භාණ්ඩ‘‘කොහු භාණ්ඩ‘ ‘මැටි භාණ්ඩ‘‘සම් භාණ්ඩ‘,‘වේවැල් භාණ්ඩ‘එවන් බඩු ය. ‘මැටි බඩු‘,‘වේවැල් බඩු‘ ලෙස ද යොදන්නේ ඉන් කිහිපයක් පමණි.

වැරැද්ද සමග එය කළ පුද්ගලයා ද හසු වූ විට ‘බඩුත් එක්ක ම හොරු අහුවුණා‘ යැයි කියන සිංහලයෝ තමන්ට යම් අසාධාරණ තීන්දුවක් ලැබුණහොත් ‘නඩුත් හාන්දුවන්ගේ, බඩුත් හාන්දුවන්ගේ‘යැයි කියා සිය කෝපය නිවා ගනිති. සිය හතුරෙකුට කරදරයක් වූ විට ඇතැම්හු ‘බඩු පැකට්‘‘බඩු බනිස්‘ හෝ ‘බඩුම තමා‘ යැයි කියා සතුටු වෙති. 'ලාභ බඩුවේ' හිලක් ඇතැයි කීවා ද පරිප්පු වඩේවලට වඩා උළුඳු වඩේ මිල බව කියා ඇතැම්හු සිනාසෙති.භාණ්ඩ ප්‍ර‍වාහනය පිණිස ‘බඩු දුම්රිය‘ භාවිත කරන අතර ‘බඩු නැව්‘ රැගෙන එන දෑ ගබඩා කිරීමට වරායේ ‘නැව් බඩු මධ්‍යස්ථාන‘ ඇත. බඩු පැටවූ ගැල් අදත් ඈත ගම්වල දැකිය හැකි ය.

සිංහලයෝ ‘බඩු බාහිරාදිය‘ සහ ‘බඩු මුට්ටු‘ ගැන ද කතා කරති. අප අතර‘බඩු‘ ගැන දන්නා අය සිටිය ද ‘මුට්ටු‘ ගැන දන්නා අය අඩු ය. මුට්ටු යනු මිටිය බවත් එය දෙමළ මුට්ටිහෙවත් මුට්ටු ඇසුරින් බිඳී ආ බවත්  අප සමඟ කීවේ රුහුණු සරසවියේ ධම්මික ජයසිංහයෝ ය.ගැමි තරුණියක තවත් එකියකට ‘මට ඔයාට බඩ්ඩක් කියන්න තියෙනවා‘ කියන්නේ යම් කිසි රහසක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. ගැමි ගැහැනියක ‘ඕකි හොඳ විදියකට හැදෙන බඩුව‘ යැයි බැණ වදින්නේ විසේකාර තරුණියකටය.

සිංහලයෝ ඇතැම් විට බඩුවලට පණ පිහිටුවති. තරුණයෙක් තවත් තරුණයෙකුට ‘උඹ මාර බඩුවක්‘ හෝ ‘උඹ මාර භාණ්ඩයක්‘ යැයි කියන්නේ ඔහු ඉහත කී වර්ගයේ කිසිම බඩුවක් නිසා නොවේ. තම පෙම්වතිය ‘බඩුව‘ යැයි හඳුන්වන්නේගැහැනු ළමයි ‘කෙළිබඩු‘ යැයි සිතන තරුණයෝ ය.කිසියම් අහේතුවක් නිසා වරදෙහි බැඳුණුගැහැනුන්ට ‘බඩු‘ යැයි ගරහන ඇතැම්හු ගෙදර ඇවිත් ළඳුනේ ළඳුනේ ගීතය අසති.‘කුළු බඩුව‘ සහ ‘අලි බඩුව‘ යන යෙදුම් මේ අපවහර කදිමට විහිළුවට ලක් කරයි. 'හරි ම බඩු හයක්' යනුවෙන් සුගතපාල ද සිල්වා අපූර්ව නාට්‍යයක් කළා මතක ය.

සිංහලයා මෙම බඩු ඒවායේ ගුණාගුණ අනුව වර්ග කිරීමට ද නොපසු බසියි. එහිදී ‘හොඳ‘, ‘බාල‘,‘ලාභ‘,‘අලුත්‘,‘පරණ‘,‘නියම‘‘සුපිරි‘,‘පට්ට‘  ආදී විශේෂණ මුලින් යෙදීම සිරිතයි. එම ඇතැම් ව්‍යවහාර මෙහි සඳහන් කළහොත්‘බඩුම‘ තමාය.

නාමල් උඩලමත්ත

අත බුලත් අත සහ හතර අත

            තෙපුල් ආර - තෙවැනි දියවර

ශ්‍රී ලංකාව සහ ඕස්ට්‍රේලියාව අතර පසුගියදා පැවති 20/20 තරඟය අතරතුර ලසිත් මාලිංග අත සාක්කුවේ දමා ගෙන සිටීම විනිසුරුට ගැටලුවක් විය. අද තෙපුල් ආර අත ගැන ලියන්නේ අත සාක්කුවේ දමා ගෙන බකං නිලා සිටීමේ ජනතාව සතු පරම අයිතිය සුරක්ෂිත කිරීම පිණිසය.

හස්ත නම් සකු වදන ද හත්ත, හත්ථ ආදි පාළි වදන් ද අත යනුවෙන් සිංහලයට බිඳෙයි. මිනිසාගේ ඉදිරි ගාත දෙක අත්ය. එහි මැණික් කටුවෙන් පහත කොටස ද අත යනුවෙන් හැඳින්වෙයි. අත් දෙක දෑතය. යුගතය. බොකුටු කරගත් දෑත දෝතය. එහි දිය පුරවා ගත් විට දිය දෝතය. සිංහලයා බුදුන් වඳින්නේ දොහොත් මුදුනේ තබාය.

වමත සහ දකුණත යනුවෙන් අත් දෙකකි. ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට අනූවක් පමණ දකුණත් කරුවෝය. සුළුතරය වමත් කරුවෝය. ඒ ඒ වැඩයට ඒ ඒ අත හුරු අය ද සිටිති. එසේම අත් දෙකෙන් ඕනෑ ම දෙයක් කළ හැකි අයද සිටිති. කෙසේ වුව ද ලොව සියලු උපකරණ නිපදවනුයේ බහුතර දකුණත් කාරයන්ගේ පහසුව පිණිසය. එහෙත් මේ අසාධාරණයට එරෙහිව කිසිවෙක් තව ම ජිනිවා ගිය බවට ආරංචියක් නැත.

මිනිසාට මෙන් ම මිනිසා උඩුකය වසනු පිණිස අඳින ඇඳුමට ද අත් තිබේ. ඒ කමිස අත්ය. හැට්ට අත්ය. අත්දිග හැට්ට සහ අත් කොට හැට්ට ද අත් දිග කමිස මෙන් ම අත් කොට කමිස ද තිබේ. අත කොටා යනුවෙන් පාතාලයෙක් ද කලකට පෙර කරළියේ සිටියේය. ඔහු පසුව අත්අඩංගුවට පත්විය.

එක ම උපකරණයේ කුඩා සහ ලොකු නිමැවුම් දෙකක් පවතින විට කුඩා උපකරණය ඉදිරියේ අත් නාම විශේෂණය ලෙස යෙදෙයි. අත් පොරව, අත් කියත, අත් ට්‍රැක්ටරයනිදසුන්ය. යමකට අතසම්බන්ධ වන විට ද අත මූලික වන විට ද අත් යන්න යෙදෙයි. අතින් කරන කර්මාන්ත අත්කම්ය. අතින් ලියූ අකුරු අත් අකුරුය. අත පිසින රෙදිකඩ අත් පිස්නාවයි. අතේ පළඳින ඔරලෝසුව අත් ඔරලෝසුවයි. අතේ පලඳින්නේ අත්මේස්ය. අතේ ගෙන යන බෑගය අත් බෑගයයි. අතින් හසුරුවන යන්ත්‍ර‍ අත් යන්ත්‍ර‍ය. අත් යන්ත්‍ර‍ රෙදි පිලිවලට අදත් හොඳ ඉල්ලුමක් තිබේ. ජනතාව අතර බෙදා හරින්නේ අත්පත්‍රිකාය. අවට ගහකොළෙහි පස් පංගුව ඇසුරින් තමන් විසින් ම තනා ගන්නා ඔසුව අත් බෙහෙතකි. වෙදකමට, හෙදකමට මෙන් ම ගොවිකමට ද අත්ගුණය තිබිය යුතුය.

කුඩා ළමුන් පාසලේ දී කිරිමැටියෙන්, ක්ලේවලින්, කඩදාසියෙන් විවිධ රූප ඇඹීම තැනීම සහ ඇඳීම අත්වැඩය. පෙදරේරුවන්ගේ කාර්යයට සහාය වීමට අත්වැඩ දෙනවා යැයි කියති. වඩුවන් වඩුකම් කරන අතර සිය නියංවලට තට්ටු කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා ලීයෙන් කළ මිටිය අතකොලුවය. කිසිවෙකු‘එක එකා අතකොලුවෙක් වෙන්න එපා’ යැයි කියන්නේ එය මිනිසකුට තරම් නොවන නිසාය. යමෙකුගේ සහාය පිණිස සිටින්නා අතවැසියාය. තමන්ට උදව් පදව් ඇති අයකු කිසියම් හේතුවක් නිසා ඈත් වූ කල 'අත කැඩුණා වගේ' යැයි කියා සිංහලයෝ විස්සෝප වෙති. 

යලට මහට ගොවියාගේ අතමිට සරු වෙයි. එහෙත් වී මුදලාලිලාගේ අතමිට සැමදාම සරුය. අත මාරුවක් පිණිස ගොවීන් අතපාන්නේ ඔවුන්ටය. ගොවියාට කිසිවක් අතමිට මොළවා ඊළඟ කන්නයේ නූපන් අස්වැන්න ද අයිති කර ගැනීමට තරම් මුදලාලිලා කරුණාවන්ත බව අත්දුටු සත්‍යයකි. 

       

නිසි කල වයසේ දී තරුණයකු සහ තරුණියක විවාහ වීම සිංහලයාට අතින'ත ගැනීමකි. ඇතැම්හුනොබෝ කලකින් එම දීගය අත හරිති. අතාරිති. එහෙත් කිසිවෙකු 'මම ඕක ලේසියෙන් අතාරින්නේ නෑ'යි කියන්නේ දීගය නොව වෙනත් ආරෝවකි.

යහපත් උතුමෝ සරණක් අවැසි තැනට අත දෙති. ඇතැම්හු ඕනෑ දේටයි එපා දේටයි අත දමති. ජනතාව ඉදිරියේ නයි මුගටි සේ හැසිරෙන ඇතැම් පක්ෂ විපක්ෂ දේශපාලකයන් අතර අත යට ගනුදෙනු ඇතැයි සමහරු කියති. එය අතේ පැළ වෙන පට්ටපල් බොරුවකි.

     

සිංහලයා නැකතට අලුත් වැඩකට අතගැසීමට කැමතිය. ප්‍ර‍කට ව්‍යාපාරිකයකු මෑතක දී කීවේ තමන් නැකතට ආරම්භ නොකළ කටයුතු සියයට හැත්තෑවක් පමණ අසාර්ථක වූ බවය. එහෙයින් අඬුව තියෙද්දී අත පුච්ච ගන්න ඕන නැත. ඇතැම්හු ජ්‍යෝතිෂ ශාස්ත්‍ර‍යටසමච්චල් කරති. සිනාසෙති. එහෙත් අත්ගුණයක් නැති මැනවින් ශාස්ත්‍ර‍ය නො හදාළ අයගේ වැඩ නිසා ශාස්ත්‍ර‍ට ගරහා පලක් නැත.  

ඇතැමුන් වැඩ අතගානවා මිස වැඩ කරන්නේ නැත. ඒවා අතේ ඇඟිලි ගානට ලොකු ලොක්කන්ගේ අතට ම හසු වුව ද සමහරුන්ට වගක් නැත. ඔවුන් කාර්යාලයට පැමිණ කා බී විනෝද වී වැඩකට අත ගහන්න සුදානම් වන විට ම සේවා මුර අවසාන කණිසම වැදෙයි.

අතේ හස්ත රේඛා තිබේ. අත බලා ශාස්ත්‍ර‍ කියන්නේ ඒ රේඛා ඇසුරිනි. එහෙත් ඇතැමුන්ගේ දකුණත කරන දේ වම් අත දන්නේ නැත. වයසට ගිය කල අතපය වාරු නැති වෙයි. ඔවුන්ගේ දෑත් ශක්තිමත් කිරීම සැමගේ යුතුකමය. 

  

ඉන්දීය උත්තර ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්ත මැතිවරණයෙන් අගමැතිගේ මෝදිගේ භාරතීය ජනතා පක්ෂය ජයග්‍ර‍හණය අත්පත් කර ගත්තේය. ලංකාවේ පළාත් පාලන මැතිවරණය අත ළඟ බව කියා දැන් බොහෝ කල්ය. ට්‍ර‍ම්ප්ගේ ජයග්‍ර‍හණය සමග ලොව පුරා සිදුවන ඇමරිකානු අත පෙවීම් නතර වනු ඇතැයි කියති.  

    

ඥාති නිවසකට යන විට 'අත වන වන යන්න බෑ' කියා ගැමි ලියෝ කියති. එහි අරුත අත නො සොල්වා ගමන් බිමන් යාම නොවේ. හිස් අතින් යාම නො හොබිනා බවය. ඒ නිසා නෑගම් යන විට කැවිලි ටිකක් කිරි පැණි ටිකක් එළවළු, පළතුරු ටිකක් රැගෙන යාම සිංහල සිරිතය.

ඇද වැටී අස්ථි බිඳීමක් නිසා මාතර රෝහලට ඇතුළත් කළ නීති සිසුවියගේ අත කපා දැමීමට සිදුවූයේ වෛද්‍යවරුන්ගේ නො සැලකිල්ල නිසාය. පෞද්ගලික වෛද්‍ය උපාධියේ ප්‍ර‍මිතිය ගැන හඬ නගන අයට මේ අකටයුතු කමිටු පත් කර වාර්තා කැඳවා කාලය සමග යටපත් කිරීමට ඉඩ දී අත පිස දා ගැනීමට ඉඩ දිය යුතු නැත. දුම්පානය පිළිකාවට අත වනන බව නිතර කියති. ආණ්ඩුව දුම්වැටියේ බදු ඉහළ දැමුවේ ඒ නිසාය. එහෙත් දැන් ජනතාව බීඩි ඉරීමට නැඹුරු වෙමින් සිටිති. කෙසේ වුව ද දුම්බොන අය අතේ දුරින් තබා ගැනීම හොඳය. 

ඇතැම්හු පන්නිපිටියේ බෝ ගසට අත නො තබනු කියා කෑ ගසති.එ නම් බෝ ගස ආරක්ෂා විය යුතු බව කියති. අයෙක් එය කාක බෝධියක් නිසා කපා දැමුවාට කම් නැතැයි කියති. මේ අනුව රටේ ඇති සෙසු කාක ගහ කොල ද කපා දැමීමෙහි වරදක් නැත. ලබ්බට තැබූ අත පුහුලට නො තබනු ඇතැයි සිතිය යුතු නැත. මේ දිනවල පාර දෙපස ඡන්ද පෝස්ටර් දකින වැඩිහිටියෝ මීයක් කඩන්නේ අත ලෙවකන්න නොවේ යැයි කියති.

බුලත් අතට කොළ හතළිහකි. සිංහල අවුරුද්දට බුලත් අතක් දී වැඩිහිටියන්ගේ පා වැඳීම සිංහල සිරිතය. ඇතැම් ක්‍රීඩාවල වාරය ද අත යැයි හැඳින්වෙයි. තරුණයෙකු 'මම වොලිබෝල් අතක් ගහන්න ගියා'යැයි කියන්නේ එම ක්‍රීඩාවේ නිරත වීමට ගිය බවය. ක්‍රිකට් අත, කැරම් අත ද එසේමය.

 

අප අතින් නොසිතාසිදුවන වැරදි අත්වැරදිය. අතකස යනු අගනුවර තරුණ කවි සමාජයයි. දිශාව පැත්ත යන අරුතින් ද අත යෙදෙයි. සමහරු දහ අතේ කල්පනා කරති. ඇතැමෙක් හිස ඇරුණු අතේ යති. දක්ෂ පිතිකරුවෝ හතර අතේ පහර එල්ල කරති. රට්ටු රට යන අත බලා සිටිති.  

අම්මා කිරි අම්මා සහ පත්තිනි අම්මා

                                            තෙපුල් ආර - දෙවන දියවර

අප හැම මෙලොවට බිහි කළේ අම්මාය. දස මසක් අප කුස හොවා සිටියේ අම්මාය. ලේ කිරි කර පොවා උස් මහත් කළේ අම්මාය. අද අම්මාවරුන් ගැන ලියන්නේ ඒ නිසාය.

අම්මා ගැහැනියකි. සමහරු අම්මා යැයි කීමක් මදිකමක් ලෙස සලකති. අම්මි යැයි ඈ අමතන්නේ ඔවුන්ය. සිංහලයාට අම්මා ගෙදර බුදුන්ය. බුදුන් වහන්සේ මහා පුරුෂයෙකි. එහෙත් සිංහලයාට බුදු හාමුදුරුවෝ අමා මෑණියෝය.

බෝසතුන්ට බුදු වන්නට නියත විවරණ දෙන්නේද අම්මාය. සිංහලයින් පතන්නේ එහෙව් අම්මා බුදු වේවා කියාය. මෑතක රූපවාහිනි නාලිකාවකට පැමිණි තරුණ කතෝලික ගායිකාවක් මම ක්‍රිස්තියානි වුණත් අම්මා මතු බුදුවේවා යැයි කීවාය

.

සිංහලයා සිතන පරිදි බුදුන් ළඟට තමන්ගේ දුක දන්නේ අම්මාය. රැලේ ඇතිනියක පැටියෙකු ලද කල එහි අනෙක් ඇතිනියන්ටද කිරි එරෙතියි සිංහලයෝ කියති.

ඇතින්නියක් ලත් දරු පෙම්බරේ යා

ඇතිනි රැළේ හැමටම කිරි එරේ යා

දෙතනේ මවක දුන් කිරි මෙසසරේ යා

පුතුනේබලන් සත් සමුදුර පිරේ යා

යනුවෙන් අම්මාගේ සෙනෙහස කවියට නැඟුවේ සිංහලයෝය.

'නාඩ ඉඳින් මයේ අම්මා'යැයි කියා අම්මා වැළපෙන දරුවා නළවන්නීය. එවන් අම්මා අහිමි වූ කල දරුවන්ට කිසිවකුගේ හව්හරණයක් නැත. අම්මා නැති ගෙදර පණ යනවා නොදැනේ යැයි කීවේ එහෙයිනි. අම්මාට මිස කිසිවෙකුට දරුවන්ගේ කුසගිනි දැනෙන්නේ නැත. අම්මා නැති අපට බඩගිනි වෙන්න එපා යැයි සිංහලයා කවි කර කීවේ ඒ ඇත්තය.

රජවාසල මිදුලේ වේලන සීනි කෑමට සිතුණු අන්දරේ සිය පුතාට අම්මා මළේ යැයි අඬාගෙන රජ මැදුරට දිව එන්නැයි කීවේය. එලෙස කෑ ගසාන පුතු පැමිණි කළ 'අම්මා මළා නම් පුතේ උඹේ කටෙත් පස් මගේ කටෙත් පස්'යැයි කියමින් පැදුරේ පෙරළි පෙරළි සීනි කෑවේය. අන්දරේ එදා කීවේ ඇත්තකි. අම්මා නැති දා කාගේ කාගෙත් කටේ පස්ය. අම්මා පෙවූ රන් කිරි මතක් වන්නේ එකලය.

අම්මා නැති ගෙදර පණ යනවා දන්නේ නැත. අම්මා අහිමි දරුවෙකු දුටු කල අදත් සිංහලයෝ අම්මා නැති කලේ අප්පා කවර කලේ යැයි කියා සුසුමක් හෙළති. මොනර මාලු උඩහල්ලේ තිබුණද කුඩම්මා බත් දෙන්නේ අල කොළ එක්කය. යම් දෙයකට නිසි අවධානය සහ සැලකිල්ල නැති තැන අදත් කියන්නේ කුඩම්මාගේ සැලකිලි කියාය.

සිය දරුවා කවර තරම් අයහපතක් කළත් අම්මාගේ දරු පෙම නම් අඩු නොවෙයි. උණහපුළු අම්මාටද ඇගේ පැටියා මැණිකකි. එහෙයින් ඇති තතු වසන් කරයි. තොරතුරු වසන්ගන අයෙකුගෙන්ම තොරතුරු ඇසීම හොරාගේ අම්මාගෙන් පේන ඇසීමක් ලෙස සිංහලයෝ දකිති.

සිංහලයාට සිය වැදූ අම්මා හැරුණු විට තවත් අම්මලා සිටියි. අම්මාගේ අක්කා ලොකු අම්මාය. අම්මාගේ නංගි පුංචි අම්මා හෙවත් පුංචම්මාය. අම්මාගේ හෝ තාත්තාගේ අම්මා කිරි අම්මාය. කුඩම්මා, බාලම්මා, හිච්චි අම්මා, අච්චි අම්මා, මහම්මා, කිරි අම්මා ආදි මෙකී නොකී තවත් අම්මලාය. 

දිනෙන් දින අඩුවෙන ආදරේ නැන්දම්මාගේ ආදරේ වගේය. කුඩා දරුවන් රැක බලා ගන්නා පිටස්තර කත ආයම්මාය. කිරි වෙහෙර අසල මල් විකුණන්නේ මල් අම්මලාය. බත් අම්මා යනු බම්බලපිටියේ ඇති ගෙරද රසටම බත් වේලක රස විඳිය හැකි කුඩා අවන්හලකි.

කතරගම දෙවියන්ගේ බිසව වල්ලිඅම්මාය. වැරදිකරුවන්ට දඬුවම් දෙන දෙවඟන කාලි අම්මාය. පත්තිනි අම්මා මතු බුදු වන්නට පෙරුම් පුරන්නියක පමණක් නොව පති භක්තියට අධිපති දෙවඟනය. එහෙත් 'මොකටද මගේ කට. ඕකි හොඳ පත්තිනි අම්මා' යැයි ගැමි කාන්තාවක තවත් එකියකට බැණ වදින්නේ එම කාන්තාව පතිනියක නිසා නම් නොවේ. අම්මා දේවිය, කිරි අම්මා, හළඹ කුමාරි කිරි අම්මා, හඳුන් කුමාරි කිරි අම්මා ආදි නම්වලින්ද හඳුන්වන්නේ පත්තිනි අම්මාය. කිරි අම්මාවරුන්ගේ දානය දෙන්නේ පත්තිනි අම්මා වෙනුවෙනි.

අම්මා නමැති සුප්‍ර‍කට පොත ලීවේ මැක්සිම් ගෝර්කි නම් මහා රුසියානු ලේඛකයාය. මාතර යුගයේ සුප්‍ර‍කට කිවිඳිය ගජමන් නෝනාට ඩිංගිරි අම්මා යැයිද නමකි. උතුරු කොනේ නුඹ හිනැහෙන්සෙල්ලම්මා නංගියේ යැයි ගැයුවේ ගුණදාස කපුගේය.

දෙමළ බසින් අම්මාන් යනු දෙවඟනට නමකි. සීතා අම්මාන් කෝවිළ පිහිටියේ සීතා එළිය ප්‍රදේශයේය. කෙසේ වුවද කරුණා අම්මාන් හෝ පොට්ටු අම්මාන් යනු දෙවඟනන් නොවේ. තමිල්නාඩු ජනතාව අම්මා යන ආදර නාමයෙන් හැඳින්වූයේ පසුගියදා මිය ගිය ජයලලිතා ජයරාම් මෙනවියයි. ජෝර්දානයේ අගනුවර දඅම්මාන් වන අතර අම්මාන් අරාබි බසින් පිරිමින්ට යොදන නමකි.

 

කිරි අම්මා යනු එළදෙනය. මහත්මා ගාන්ධිතුමා එළදෙන හැඳින්වූයේ දශලක්‌ෂ සංඛ්‍යාත ඉන්දියානුවන්ගේ අම්මා ලෙසය. එහෙත් කළගුණ නොදත් අය කිරි අම්මා මරාගෙන කති. එපා එපා මස් කන්නට කිරි අම්මාගේ කියා ගැයුවේ නිහාල් නෙල්සන්ය. සිංහලයා නිමක් නැතිව වල්පල් දොඩවන්නියට වට්ටි අම්මා යැයි කියන්නේ සෝපාහසයෙනි. මගතොට යනෙන විට පය ගලක වැදුණු කල සිංහලයාගේ මුවින් නික්මෙන්නේ අම්මෝ කියාය.

අලි අලි හොරු අලි අපරාධකාරයෝ

තෙපුල් ආර - පළමු දියවර

සිංහලයාට අලි බැලිල්ලයි බලි බැලිල්ලයි එපා වන්නේ නැත. අද අලි ගැන ලියන්නේ ඒ නිසාය. ගජ, හස්ති, ඇතා, කුරුණෑ, නා, වරණ ආදි නාම අලියාට සමානාර්ථයේ යෙදේ. විහාරයට පිවිසෙන පියගැට පෙළ දෙපස කොරවක්ගලෙහි සිටින්නේ ගජසිංහය. ඔහුට සිංහ කඳක් සහ අලි ඔළුවකි. නුවණට අධිපති ගණ දෙවියන්ට ද ඇත්තේ අලි ඔළුවකි. සමහරු පෙළපතින් ගජසිංහලා ය. එහෙත් සිංහලයෙක් කෝපයෙන් 'ඌ මහ අලි ඔළුවා' යැයි බැණ වදින්නේ ගණ දෙවියන්ට හෝ ගජසිංහලාට නොවේ. වන අලි සහ හීලෑ අලි යැයි අලි වර්ග කෙරෙන අතර ඇතැමුන් වන අලින්ට වල් අලි යැයි ගරහන්නේ උන් මොන නො හොබිනා කමක් කළ නිසා දැයි දන්නා අයෙක් නැත. කිසිම හීලෑ අලියෙක් හෙණ්ඩුව ඉදිරියේ අලියා වෙන්න යන්නේ නැත.

ලංකාවේ යටත්විජිත සමයේ අලි අල්ලා විකිණීම මෙන් ම අලි දඩයම ද ජයට ම කෙරිණි. මෙරට අවසන් අලි ගාල මොලමුරේ පරපුරට අයත් පනාමුරේ අලි ගාල ය. 1818 ලංකාවට පැමිණි තෝමස් ස්කිනර් නම් සුද්දා අලි ඇතුන් සිය ගණනක් වෙඩි තබා මරා කළ අලි අපරාධ ලියා තැබුවේ මහත් ආඩම්බරයෙනි. හෝර්ටන්තැන්නේ සුන්දර දිය ඇල්ලක් අදත් හඳුන්වන්නේ තවත් එවැනි ම අලි වැද්දෙකු වූ (සැමුවෙල්) බේකර් නමිනි.

එලෙස අලි සිය ගණනක් මරා දැමූ මේජර් රෝජර්ස් නම් සුද්දා අකුණකින් මිය ගිය අතර සොහොන ද කිහිප වරක් හෙන වැදී විනාශ වූ බව කියවේ. ඒ කතාවේ ඇත්ත නැත්ත කුමක් වුව ද මේ හාදයෝ අලි අපරාධකාරයෝය. වර්තමානයේ ද අවුරුද්දකට දළ සඳහා අප්‍රිකානු අලි පමණක් 30 000ක් මරා දැමේ. එංගලන්ත ආණ්ඩුව පසුගිය ඡන්දයේ දී දේශීය ඇත් දළ වෙළඳපොළ වසා දමන බවට කීවේ අලි බොරුවකි. සිංහල අවුරුද්දට පමණක් පැවැත්වෙන අලි රේස් නතර කිරීමට  මුදල් ලැබෙන්නේ දවස පුරා සූදුවට අශ්වයින් දුවවන රටවලිනි.

අපේ පැරැන්නන් පවසන පරිදි අලි හක්ක දෙහි ඇඹුලින් උරච්චි කොට ආලේප කිරීම කම්මුල් ගායට දිව ඔසුවකි. එහෙත් අද කාලේ මස් වැද්දන් අටවන හක්ක පටස් හැපීමෙන් හකු පුපුරා අලි මියෙති. ක්ෂය රෝගයට ගොදුරු වීමෙන් ද අලි මිය යාම අද අලි ලෙඩකි. අලි මදිවාට හරක් කියන්නේ මේ වගේ අවස්ථාවලය. ලංකාවේ වසරකට අලි 175ක් පමණ මරා දැමුව ද පෙරහැරේ අලි රැගෙන යාමෙන් මහා අලි හිංසනයක් සිදු වන බවට හඬා වැලපෙන අලි අයිතිවාසිකම්කාරයින්ට ඒ ගැන වගේ වගක් නැත. ඒ ඇත්තන් සිතන්නේ පෙරහැරේ යන්න බෑ කියා අලි දුම්රියට බෙල්ල තියන බව ය. මේ අලි ජරමර අස්සේ දළදා පෙරහැරට අවශ්‍ය අලි පන්තිය සපුරා ගැනීමට සිදුව ඇත්තේ පින්නවල අනාථ අලින්ගෙනි. 

අලි ගමන් කරන්නේ පාමංකඩ නොව අලිමංකඩ ය. දැන් බොහෝ අලිමංකඩ ඔස්සේ රේල්ලුව සහ ලොරි බස් දිවීම අලින්ට අලි ප්‍ර‍ශ්නයකි. සිය නිජබිම් සහ අලිමංකඩ අහිමි අලි ගම්වදිති. පෙර කළ අලි මන්තරවලට මෙල්ල වූ අලි දැන් අලි වැටට නොව අලි වෙඩිවලට ද බය නැත. රටේ අලි පිළිබඳ කලින් කලට අලි සමීක්ෂණ සිදුවෙයි. සමහරු අලිගහනය ගැන නොව අලි ජනගහනය ගැන රූපවාහිනියට රේඩියෝවට පැමිණ අලි ටෝක් දෙති. අනුන් කළ වැඩ පෙන්වා 'මේවා අපෙයි අලි හාමිලාගෙයි වැඩ තමා' යැයි කියන කටුසුහාමිලා ඉන්නේ කුමාරතුංග මුනිදාසයන්ගේ හීන් සැරය කතන්තර පොතේ පමණක් නොවේ.

අලියා වැටුණු වැව සිටි හේරත් හාමි ගැන ලීවේ විමලරත්න කුමාරගම ය. අලි පේර අලි තරම් විශාල නොවුණ ද අනෙක් පේරවලට වඩා විශාලය. මුහමඩ් අලිජින්නා, මුහමඩ් අලී හෝ සයීෆ් අලිඛාන් යනු අලි නොවුණ ද දැවැන්ත චරිත ය. අලියා නොකන දල්ල සහ අලියා නොයන මඟ කුමක් දැයි අසන තෙරවිලි දෙකක් කුඩාවුන් අතර ජනප්‍රිය ය. ඒවාට උත්තරය ගිනිදැල්ල සහ හිනිමඟ ය. 'අපෝ මතක් කරන්න එපා මිනිහා අලි අමාරුකාරයා'යැයි ගැමියෙකු හඳුන්වන්නේ ඉ‍හෙන් බහින කිසිම ලෙඩක් අමාරුවක් ඇත්තෙකු නොව සටකපට හාදයෙති.

සුදු අලියා යනු ඇලි ඇතෙකු නොව මහජන මුදල් නිකරුනේ කාබාසිනියා කරන රාජ්‍ය ආයතන ය. ඕනෑම ආයතනයක කොට අදින අලි මෙන් පෙරහැරේ යන අලි ද සිටිති. දැන් රටේ කොල අලි මෙන් ම රතු සහ නිල් අලි ද සිටින බව කියති. එකල අලි කොටි ගිවිසුම් ගැන කතා කළ අය අද අලියා ගිල්ල දිවුල් බවට පත්ව ඇතැයි සමහරු සිනාසෙති. ගැමියෝ 'පාරේ අලි නාවන්න පුළුවන් වළවල්' ඇතැයි කියා අලින්ට බැණ වදිති. ඒවාට කැලේ ඉන්න අලි පලි නැත. එවැනි නාටක දකින විට මතක් වන්නේ අලියාගේ වලිගේ එල්ලි දිව්‍ය ලෝකේ යන්න ගිය ගමරාල සහ පිරිසය.

ඇමරිකාවේ ජනාධිපති අපේක්ෂක ඩොනල්ඩ් ට්‍ර‍ම්ප්ගේ පක්ෂයේ සලකුණ අලියා ය. හිලරිගේ පක්ෂයේ සලකුණු බූරුවා ය. මැතිවරණයේ දී ජනතාව බූරුවන් යැයි සිතා දෙපිරිස ම ගජබින්න හෙවත් අලි කෙප්ප දෙසා බාන හෙයින් ඒ සලකුණු කදිම ය.