රටට පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල අවශ්‍ය ඇයි?

දැනුම බලය බවට පත් වර්තමාන ලෝකයේ උසස් අධ්‍යාපනය රටක සංවර්ධනයේ පදනම හෙවත් මුල්ගලය. රටක ඉදිරි ගමනට අවශ්‍ය නව අදහස්, කුසලතා, තාක්ෂණය සහ අභිනව සොයා ගැනීම් සඳහා අවශ්‍ය තර්කානුකූල ඵලදායි දැනුම සම්පාදනය කරන්නේ එමගිනි. කරුණු මෙසේ හෙයින් ලොව සියලු ම රටවල පාහේ විශ්වවිද්‍යාල සහ උසස් අධ්‍යාපන ආයතන ඔස්සේ සිය රට වැසියන් වැඩි ප්‍රමාණයකට අධ්‍යාපන කටයුතු කරගෙන යාම සඳහා අවස්ථා සම්පාදනය කරමින් සිටී. 

(2016 වසරේ ලොව හොඳම පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලය ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇති ප්‍රින්ස්ටන් විශ්විද්‍යාලයේ රූපයකි.)

මේ සඳහා රජය මැදිහත් වී රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාල පවත්වා ගෙන යන අතර පෞද්ගලික අංශය සම්බන්ධ කරගෙන උසස් අධ්‍යාපනන අවස්ථා පුළුල් කිරීමට බොහෝ රාජ්‍ය කටයුතු යොදා තිබේ. ඉන්දියාවේ රජයේ විශ්වවිද්‍යාල 337ක් ද පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල 3616ක් පාකිස්ථානයේ රජයේ විශ්වවිද්‍යාල 547ක් ද පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල 957ක් ද බංගලිදේශයේ රජයේ විශ්වවිද්‍යාල 21ක් ද පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල 199ක් ද තිබේ. මේ නිසා දකුණු ආසියානු කලාපයේ ජනගහනයෙන් සෑම සියදෙනෙකු අතරින් ම පස් දෙනෙකුටම (5%) විශ්වවිද්‍යාලයකට පිවිස අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අවස්ථාව හිමිවෙයි. එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවේ එම අවස්ථාව ලැබෙන්නේ ජනගහනයෙන් සියයට 0.001ක (0.001%) පමණ ඉතා ම සුළු පිරිසකට පමණි. 

1938 වසරේ සිට ලංකාව නිදහස් අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක වෙයි. එමගින් පළමු වසරේ සිට උසස් පෙළ දක්වා සියලු සිසුන්ට නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලබා දෙයි. ඒ සඳහා රට පුරා රජයේ පාසල් 1012ක් සහ පිරිවෙන් 736ක් ක්‍රියාත්මක වන අතර ඒවායේ ගුරුවරුන් 235,924කගේ මගපෙන්වීම යටතේ සිසුන් ලක්ෂ 42ක් පමණ උගනිති. 

මෙලෙස පාසල් අධ්‍යාපනය නොමිලේ ලබා දුන්නා ද අවශ්‍ය අයට මුදල් ගෙවා ඉගනීමේ අයිතියට වැට බැඳීමක් කිසිදු අවස්ථාවක සිදු වී නොමැත. මේ වන විට රටේ පෞද්ගලික පාසල් 104ක් ඇති අතර එහි සිසුන් 127,968ක් මුදල් ගෙවා උගනිති. ලංකාවට 92.6%ක පමණ ඉහළ සාක්ෂරතා ප්‍රතිශතයක් අත්පත් කරගත හැකි වී ඇත්තේ එහෙයිනි. පාකිස්ථානයේ 56.4%, බංගලාදේශයේ 61.5%, ඉන්දියාවේ 72.1% යන සාක්ෂරතා ප්‍රතිශත සමග සසඳන විට ලංකාව කලාපයේ ඉදිරියෙන් සිටියි. 

ශ්‍රී ලංකාවේ විශ්වවිද්‍යාල 20ක් පවතින අතර ඉන් 15ක් විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසන් සභාව යටතේ ද ඉතිරි 5 ආණ්ඩුවේ අමාත්‍යංශ යටතේ ද පාලනය වෙයි. ඒ සඳහා වාර්ෂිකව 25 000ක් පමණ සිසුන් බඳවා ගැනෙයි. උසස් පෙළ විභාගයට පෙනී සිට විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලබන 63%ක් සිසුන් අතරින් 15%ක පමණ ප්‍රමාණයකි. නැතහොත් උසස් පෙළ විභාගයට පෙනී සිටින සිසුන් අතරින් 6%ක් පමණි. 

මහ බැංකු වාර්තා අනුව 2012/13 අධ්‍යයන වසරේ අපොස උසස් පෙළ සමත්ව විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලද සිසුන් ප්‍රමාණය 144 816කි. එහෙත් විශ්වවිද්‍යාල වරම් ලැබුවේ එම ශිෂ්‍ය ප්‍රමාණයෙන් 16.7%ක් හෙවත් සිසුන් 25 198ක් පමණි. එසේම 2013/14 වසරේ විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලද සිසුන් 143 740ක් අතරින් විශ්වවිද්‍යාල වරම් ලැබුවේ ඉන් 17.5%ක් හෙවත් සිසුන් 25 200ක් පමණි. මේ අනුව 2013/14 වසරේ පමණක් සුදුසුකම් සපුරා විශ්වවිද්‍යාල වරම් අහිමි වූ සිසු පිරිස 118540කි. මේ අනුව වාර්ෂිකව විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලද එක් සිසුවෙකු විශ්වවිද්‍යාලයට යන විට තවත් එම සුදුසුකම සපිරූ සිසුන් 5 දෙනෙකුට පමණ එහි දොර වැසෙයි.

මේ අනුව විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපන ද රජය විසින් නොමිලේ සම්පාදනය කළ ද ඒ විභාග ප්‍රතිඵල සහ යම් යම් නිර්ණායක මත තෝරාගත් පිරිසකට පමණක් බව පැහැදිලිය. එනම් පාසල් අධ්‍යාපනය මෙන් සියලු දෙනාට නොමිලේ විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලබා දීමක් සිදුවන්නේ නැත. එහෙයින් මෙරට ක්‍රියාත්මක වන්නේ තෝරාගත් පිරිසකට පමණක් නිදහස් විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලබා දීමක් බව අවබෝධ කරගැනීම වැදගත්ය.  රටේ විශ්වවිද්‍යාල උපාධිධාරි ප්‍රතිශතය ජනගහනයෙන් 0.001%ක මට්ටමේ පවතින්නේ එහෙයිනි. මෙය රටේ සංවර්ධන ඉලක්ක ජය ගැනීම සඳහා විශාල බාධාවකි. 

ලංකාව සාක්ෂරතාව අතින් කලාපයේ ඉහළ ස්ථානයක් අත්පත් කරගත්ත ද උපාධිධාරීන් ප්‍රමාණය බෙහෙවින් පහත මට්ටමක පවතින්නේ නිදහස් අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළ බොහෝ දෙනෙකුට ඒ අවස්ථාව නො ලැබෙන බැවිනි. ඒ සඳහා ඇතැම්හු යෝජනා කරන්නේ තව තවත් රජයේ විශ්වවිද්‍යාල බිහි කර නිදහස් අධ්‍යාපන අවස්ථා පුළුල් කළ යුතු බවය. උසස් පෙළ සමත් ව විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලබන සියලු දෙනාට විශ්වවිද්‍යාල පහසුකම් ලබාදීමට නම් දැනට අධ්‍යාපනය සඳහා දරන වියදම් කිහිප ගුණයකින් වැඩි කළ යුතු අතර ඒ සඳහා දැනට ගව් ගණනක් ඔබ්බේ පවතින දජානි 6%ක් වුව ද ප්‍රමාණවත් නොවනු ඇත. 

එසේම නිදහස් අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළ සිසුන්ට නොමිලේ අධ්‍යාපන පහසුකම ලබා දුන්නා ද ඒ සඳහා වාර්ෂිකව විශාල වියදමක් දැරෙයි. නිදසුනක් ලෙස ...... මේ සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන වෙන්වන්නේ හිඟන්නාගේ සිට මහ ජනතාවගෙන් අය කරගන්නා ඍජු සහ වක්‍ර බදුවලිනි. එහෙයින් නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලබා දෙන්නේ යැයි කීව ද සැබවින් ම සිදුවන්නේ ජනතාවගෙන් අය කරන බදු මුදල්වලින් කොටසක් ඒ සඳහා යෙදවීමය. අධ්‍යාපනය සඳහා දරන රජයේ වියදම ඉහළ නැංවීමට නම් ඒ සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන ලබා ගැනීමට ජනතාව මත තව තවත් කිහිප ගුණයක නව බදු පැනවිය යුතුය. එහෙයින් මෙය රටේ ආර්ථික හැකියාව ලබාගත හැකි ඉලක්කයක් නොවේ. 

මේ තත්ත්වය තුළ විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ සුදුසුකම් ලැබුව ද ඊට ඇතුළත් වීමේ අවස්ථාව නොලබන පිරිසක් වාර්ෂිකව මුදල් ගෙවා උසස් අධ්‍යාපනය ලැබීම පිණිස විදෙස් ගතවෙයි. අප කැමති වුව ද අකමැති වුවද අධ්‍යාපනය අද වෙළඳ භාණ්ඩයක් බවට පත්ව ඇති අතර එය බොහෝ රටවල් විදෙස් විනිමය උපයන ප්‍රධාන මාර්ගයක් බවට පත්කරගෙන ඇත. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා වාර්ෂිකව සිසුන් ලක්ෂ 7ක් පැමිණෙන අතර එමගින් රටට ඇ. ඩො. බිලියන 15ක් පමණ ගලා එයි. 

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇ. ඩො. 3876ක් වන විට ඉන්දියාවේ එය ඇ. ඩො. 1965ක් ද බංගලිදේශයේ ඇ. ඩො. 1503ක් ද නේපාලයේ ඇ. ඩො. 837කි. එහෙත් ඉන්දියාවේ ඉහළ ගණයේ පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාල 30ක් ද පකිස්ථානයේ 20ක් ද බංගලිදේශයේ 48ක් සහ නේපාලයේ 10ක් ද තිබේ. ලංකාවේ සිසුන් මේ රටවලට ද ගොස් අධ්‍යාපනය ලබන අතර එම රටවලට ඉහළින් සිටින ලංකාවේ ඇත්තේ එක ම පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාලය වසා දැමීම පිණිස ම පිහිටුවා ගත් පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාල විරෝධි මධ්‍යස්ථානයකි.  

වාර්ෂිකව උසස් අධ්‍යාපනය පිණිස විදෙස්ගත වන සිසුන් සමග අතිවිශාල ධනස්කන්ධයක් ද විදෙස් රටවලට ඇදී යයි. ඒ විශ්වවිද්‍යාල ගාස්තු, ගුවන් ගමන්, නවාතැන් සහ ආහාර වියදම් වශයෙනි. මේ ආකාරයට වෛද්‍ය උපාධිය හැදෑරීම පිණිස ඇමරිකාවට යන සිසුවෙකුට ඇ. ඩො. ලක්ෂ 3-4ක් වැය කිරීමට සිදුවෙයි. එහෙත් ලංකාවේ ඇ. ඩො. 60 -7000 දහසක් වැයකර එම ඉලක්කය සපුරාගත හැකිය. විදෙස් රටක දැරිය යුතු වියදමට සාපේක්ෂව අඩු වියදමකින් ශ්‍රී ලංකාවේ පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලයකින් උපාධියක් ලබාගත හැකි නම් වාර්ෂිකව විදෙස් රටවලට ඇදී යන ධනස්කන්ධයක් රටේ ඉතිරිවෙයි. 

එසේම විදෙස් විශ්වවිද්‍යාලක උපාධියක් හැදෑරීමේ පිරිවැය දැරිය නොහැකි එහෙත් ඊට වඩා අඩු මුදලක් ආයෝජනය කළ හැකි තවත් බොහෝ පිරිසකට දේශීය පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලවලින් උපාධි ලබාගත හැකිය. එසේම රජයේ විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශ වරම් නොලබන, පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලයක අධ්‍යාපනය ලැබීමේ ආර්ථික හැකියාවක් නොමැති තවත් පිරිසකට ශිෂ්‍යයත්ව ලබාදීම මගින් ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපන අයිතිය තහවුරු කළ හැකිය. 

එහෙත් වාමාංශික අදහස් දරන පිරිසක් තර්ක කරන්නේ පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල නිසා නිදහස් අධ්‍යාපන අයිතිය අහෝසි වන බවටය. මේ තර්කය නිවැරදි නම් පෞද්ගලික රෝහල් නිසා නිදහස් සෞඛ්‍යය ද පෞද්ගලික පාසල් නිසා නිදහස් අධ්‍යාපනය ද දැනටමත් අහෝසි වී තිබිය යුතුය. එහෙත් සැබවින් ම මෙහිදී සිදුවන්නේ සෞඛ්‍යය සහ අධ්‍යාපනය සඳහා බරපැන දැරිය හැකි පිරිස එනම් සැබවින් ම රජයේ සුභ සාධන අනවශ්‍ය පිරිස ස්වේච්ඡාවෙන් ම ඉන් ඉවත්වීමය. එය එම පහසුකම ලැබිය යුතු පිරිසට මෙන්ම රජයට ද පහසුවකි. අනෙක් අතට පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල ඔස්සේ ශිෂ්‍යත්ව ලබා දීම ඔස්සේ රජයේ විශ්වවිද්‍යාල අහිමි වන තවත් පිරිසකට එම පහසුකම ලබාදිය හැකිය.

එසේම එම පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල මගින් විදෙස් සිසුන්ට ද අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ අවස්ථා ඇති කිරීම ඔස්සේ ගැහැනු මැදපෙරදිග වහල් සේවයට යැවීමට වඩා ශිෂ්ට ලෙස විදෙස් විනිමය උපයාගත හැකිය. මහ බැංකු වාර්තා අනුව මේ වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ පෞද්ගලික අංශයේ උසස් අධ්‍යාපන ආයතනවල අධ්‍යාපනය ලැබීම සඳහා විදේශීය සිසුන්ට නේවාසික වීසා නිකුත් කිරීමට අනුමැතිය ලැබී ඇති අතර රටවල් 22කින් ලැබුණු අයඳුම්පත් 67ක් සඳහා දැනටමත් අවස්ථාව ලැබී ඇති අතර එය ඉතාම වැදගත් තීන්දුවක් බව සඳහන් කළ යුතුය.  

1948 දෙසැම්බර් මස 10 වෙනි දින එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයෙන් සම්මත කොට ප්‍රකාශයට පත් කළ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශනයේ 26 වැනි වගන්තිය මෙසේය. 'අධ්‍යාපනය ලැබීමට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත්තේය. ප්‍රාථමික හා මූලික අවස්ථාවලදී පමණක්වත් අධ්‍යාපනය නොමිළයේ ලබාදිය යුතුය. ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය අනිවාර්ය විය යුතුය. කාර්මික හා වෘත්තීය අධ්‍යාපනය ලැබීමට අවස්ථාව සැලසිය යුතු වන අතර දක්ෂතා පදනම් කොට උසස් අධ්‍යාපනය අත්කර ගැනීමේ අවස්ථාව සමාන ව සැලසිය යුතුය.' ඒ අනුව සෑම පුද්ගලයකුට ම අධ්‍යාපනය ලැබීමට පරම අයිතියක් තිබේ. ප්‍රාථමික සහ මූලික අධ්‍යාපනවත් නොමිලේ ලබාදිය යුතු බව එහි සඳහන් වීමෙන් මුදලට හෝ උසස් අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිය තහවුරු කළ යුතු බව කියවෙයි. ආණ්ඩුවේ වගකීම වඩා වැඩි පිරිසකට නිදහස් අධ්‍යාපන අවස්ථා ලබාදෙන අතර ඉතිරි පිරිසට මුදලට හෝ අධ්‍යාපනය ලැබීමේ මානව හිමිකම් අයිතිය තහවුරු කිරීමය. 

අධ්‍යාපනයේ නිදහස අයිතියක් බව ද නිදහස් අධ්‍යාපනය වරප්‍රසාදයක් බව ද අවබෝධ කරගැනීම වැදගත්ය. නිදහස් අධ්‍යාපන වරප්‍රසාදය භුක්ති විඳින අතර අධ්‍යාපනයේ නිදහස නම් මානව අයිතිය කිසිවකුට උදුරාගත නොහැකිය. එම අයිතිය තහවුරු කිරීම සඳහා රාජ්‍ය මෙන්ම පෞද්ගලික අංශය ද ප්‍රයෝජනයට ගත යුතුය. මහ බැංකු වාර්තා අනුව විදෙස් විශ්වවිද්‍යාල සහ අධ්‍යාපන ආයතන සමග එක්වී ක්‍රියාත්මක වන පෞද්ගලික අංශයේ අධ්‍යාපන ආයතන 70ක් පමණ ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වෙයි. මේ අතරින් 16ක් උපාධි ප්‍රදානය කිරීමේ ආයතන ලෙස පිළිගෙන ඇති අතර තවත් 19කට ඒ අවස්ථාව ලබාදිය හැකි ද යන්න පිළිබඳ ඇගයීම් සිදුවෙමින් පවතියි.